کلاف سردر گم انرژی
به گزارش فی بگیر، خبرگزاری ایرنا با حضور کارشناسان انرژی به بررسی ابعاد مختلف ناترازی انرژی و همینطور بیان نظرات کارشناسی برای همراه کردن راه دولت چهاردهم پرداخته که در ادامه بررسی خواهد شد.
به گزارش فی بگیر به نقل از خبرگزاری ایرنا، یکی از مأموریت های مهم دولت چهاردهم توجه به بخش انرژی است. متاسفانه در سالیان اخیر ایران بعنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع هیدروکربوری، گرفتار ناترازی های متعدد در حامل های مختلف انرژی همچون گاز و بنزین شده است. در این خصوص خبرگزاری ایرنا، با دعوت از سه تن از کارشناسان این حوزه بررسی ابعاد مختلف این ناترازی پرداخت گردید که در ادامه قسمت اول این نشست عرضه می گردد.
چرا گرفتار ناترازی انرژی شدیم؟
در ابتدا سید مهدی حسینی، کارشناس انرژی، درمورد ناترازی انرژی و راه برون رفت از این چالش اظهار نمود: وقتی بحث را از ناترازی شروع می نماییم باید پارامترهای مختلفی را در نظر بگیریم؛ چرا کشوری که امروز، دارای بالاترین مخازن گاز است گرفتار ناترازی می شود؟ در بحث مخازن گاز یک روزی روسیه اول بود اما امروز ذخایر ما خیلی بیشتر از روسیه است. ما گاز فراوان داریم اما امروز گرفتار ناترازی هستیم.
او افزود: ما در جهان رتبه ی سوم یا چهارم را در ارتباط با ذخایر نفتی داریم اما میزان تولید را نگاه کنید. ما اگر خودمان را با روس ها مقایسه نماییم، ۶۰۰ میلیارد بشکه نفت زیرزمینی شناخته شده داریم، صرف نظر از پتانسیل اکتشافی جدیدی که داریم. ما از یک میلیون و ۶۴۸هزار کیلومتر مربع کل مساحت کشورمان، یک میلیون کیلومتر مربع پتانسیل کار اکتشافی وجود دارد که هنوز آن پوشش ندادیم. ما یک میلیون کیلومتر مربع لایه های رسوبی داریم که در این ها شانس پیدا کردن نفت و گاز وجود دارد. هم اکنون پروژه های تعریف شده ای برای اکتشاف داریم و نزدیک به ۲۲ ساختار در کشور شناسایی کردیم که بتوانیم کار جدید انجام دهیم.
این کارشناس ضمن اشاره به میادین نفتی ایران اظهار نمود: ما میدان های شناخته شده ای داریم که درحال تولید هستند مثل میادین مارون، آغاجاری، گچساران و... سالیان سال است که تولید می کنند اما در سرازیری قرار دارند که اصطلاحاً به آنها میدان های قهوه ای گفته می شود که نیازمند رسیدگی هستند. این میادین احتیاج به سرمایه گذاری و تکنولوژی های مدرن دارند که برخی از آنها در اختیار ما نیستند. میدان های دیگر، میدان های سبز هستند؛ میادینی که کشف کردیم اما توسعه ندادیم.
وی ضمن اشاره به ذخیره نفت این میادین اظهار داشت: مجموع این ها حدود ۱میلیون و ۶۰۰هزار بشکه پروژه ی تعریف شده است که اگر امکانات، سرمایه، تکنولوژی و مدیریت فراهم باشد می توانیم به سرعت به بالای ۵ میلیون بشکه تولید برسیم. البته باید برای این مورد اراده هم در کشور وجود داشته باشد.
حسینی معتقد است: ۶۰۰ میلیارد بشکه نفت ما، نفت درجاست و با تکنولوژی های امروز که در اختیار داریم در حدود ۱۶۰ میلیارد بشکه نفت را می توانیم از زمین برداشت نماییم. اگر بتوانیم تکنولوژی های روز را وارد نماییم می توانیم به عربستان نزدیک شویم.
این کارشناس در مقایسه وضعیت ذخایر ایران و روسیه اظهار داشت: نفت قابل استحصال روسیه ۱۰۰ میلیون است یعنی دو سوم ما ذخیرهی تولیدی دارند اما ببینید آنها در مقایسه با ما چقدر تولید میکنند؟ ما با تلاش بسیار تنها در یک دهه پس از انقلاب به تولید ۴میلیون و ۳۵۰هزار بشکه در سال ۱۳۸۴ رسیدیم و دیگر هم تکرار نشد و هم اکنون روی ۳/۶ هستیم. این در شرایطی است که روسیه با دارا بودن دو سوم ذخیره ما، بالای ۱۰ میلیون تولید میند.
حسینی ضمن اشاره به این که ما چیزی حدود ۳۳ تریلیون متر مکعب گاز ذخیره داریم اظهار داشت: روسیه با همین میزان گاز، ۲۳ کشور عضو اتحادیه اروپا را از جهت صادرات گاز به خودش وابسته کرده بود اما ما گرفتار ناترازی گاز در مصرف داخلی هستیم؛ تابستان به یک شکل و در زمستان بشکلی دیگر.
او افزود: اول باید مشکلات مان را بشناسیم و بدانیم که اگر دنیا درحال انجام کارهای دیگری است، ما هم می توانیم همان کارها را انجام دهیم اگر نمی نماییم پس مشکل از ماست. این بد نیست که ما با تولید بیشتر بتوانیم قدرتمند شویم. وقتی صادرات بالایی داشته باشید، در بازار اثرگذار و قدرتمند هستید.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه ما در دیپلماسی جهانی باید از مزیت های نسبی کشور استفاده نماییم اظهار نمود: یک مزیت ما قدرت نظامی است که درحال توسعه‌ی آن هستیم و این ما را در سطحی قرار می دهد که در جهان حرف برای گفتن داشته باشیم اما در قدرت اقتصادی کجا هستیم؟ فاکتور دوم قدرت اقتصادی می باشد. فاکتور سوم اثرگذاری در مؤسسات و سازمان های بین المللی است؛ ما عضو سازمان های بین المللی نظیر اوپک هستیم.
حسینی اضافه کرد: ما خودمان ایده ی تشکیل اوپک گازی را داریم اما به علت نداشتن صادرات در آن جا اثرگذار نیستیم. پس اگر می خواهیم یک ایران قوی داشته باشیم باید از مزیت های نسبی آن استفاده نماییم. یکی از بزرگترین مزیت نسبی ما انرژی مان است که باید از آن استفاده نماییم.
غفلت از بهینه سازی؛ مقدمه ورود به ناترازی
در ادامه ی این نشست، نصرالله زارعی، کارشناس انرژی درمورد مدیریت مصرف اظهار نمود: امروز مزیت رقابتی مان تبدیل به مزیت نسبی شد و هم اکنون ذخایر نفت و گاز ما که یک روزی به نام پیشران حکمرانی و توسعه از آن نام می بردیم امروز به پاشنه آشیل حکمرانی در کشور تبدیل گشته است.
وی با طرح این سوال که چرا به ناترازی رسیدیم توضیح داد: ناترازی نتیجه ی غفلت تاریخی و بسیار اثرگذار از مقوله ی بهینه سازی مصرف، کنترل شدت مصرف انرژی و نوسازی و صنایع و صنایع حمل و نقل است. امروز ما میراث دار این عدم توجه ها و عدم پرداختن مکفی به برنامه ها هستیم که به اینجا رسیدیم. از قانون برنامه ی چهارم یا پنجم به بعد یک شورایعالی انرژی داشتیم مثل ده ها شورایعالی که در کشور هست و این را هم اضافه کنم اگر حکمرانی ما بخواهد اصلاح گردد باید این شوراهای عالی اصلاح شوند و در قسمت انرژی هم نیازمند اصلاح است. این شورایعالی انرژی کاملا تشریفاتی بود. سالیانه یا دو سال یکبار تشکیل می شد و برنامه های همان وزارت خانه را با سربرگ شورایعالی انرژی منتشر می کردند.
زارعی افزود: برنامه های بخش تولید و مصرف محقق نشد. همان حداقل توجه و برنامه ای که در قسمت مصرف و کنترل شدت مصرف و انرژی بود، هیچ کدام انجام نشد. هر وزیری آمد، با شهرداری تهران تفاهمنامه امضا کرد که سیستم حمل و نقل را تغییر می دهد اما چه نتیجه ای داشت؟ تاکسی های ما که در سطح شهر تردد می کنند مصرف ۱۵-۱۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر را دارند.
او با اشاره به اینکه ۹۰ درصد انرژی کشور به صنعت نفت و گاز وابسته است اظهار داشت: باید ببینیم که ما در این چند سال چه برنامه هایی داشتیم و به کجا رسیدیم؛ سال ۱۴۰۰ پس از تکمیل پروژه های پارس جنوبی که سال ۹۶ و ۹۷ انجام شد، هیچ اقدام بزرگی در جهت افزایش تولید گاز نداشتیم. میدان های نفتی و گازی ما گرفتار افت طبیعی تولید هستند. امروز ما دیگر یک هزار میلیون متر مکعب در روز نداریم. این کسری فزاینده و این ناترازی پیشرونده که در کشور، در قسمت گاز اتفاق می افتد ماحصل عدم تحقق برنامه های افزایش تولید، عدم تعریف مگاپروژه های اثرگذار و عدم توجه به حفظ و نگهداشت تولید فعلی است.
ناترازی گاز در سال آینده به ۴۰۰ میلیون مترمکعب در روز می رسد
زارعی درمورد وضعیت گاز در کشور بیان نمود: امروز رسیدیم به این که ناترازی در طول سال ۱۳۲ میلیون متر مکعب در روز است. در فصل سرد و اوج مصرف ۳۵۰ میلیون متر مکعب است و سال دیگر این به عدد به ۴۰۰ می رسد. بخش بهین هسازی هم همیشه یک انتظار غلط بود که باید در وزارت نفت صورت گیرد شاید وزارت نفت هم باید پیشقدم می شد که بهینه سازی کار من نیست. آن بخش سیاست گذار و تنظیم گر که بخشنامه ها و دستورالعمل هایش، اجبار آور باشد، حلقه ی مفقوده بوده است.
این کارشناس ضمن اشاره به برنامه هفتم اظهار نمود: یکی از نکات خوب و قابل دفاع در برنامه ی هفتم، تعریف سازمان بهینه سازی و مدیریت راهبردهای انرژی است که البته باید دید این سازمان به چه حد و حدودی مقرر است تعریف شود و حتما باید یک سازمانی ذیل رئیس جمهور باشد که ابلاغیه هایش اثرگذار باشد. حتما شرایط، توان و قدرت مدیریتی در کشور هست که با یک برنامه ی زمان بندی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت پیش برویم. برخی از این طرح ها بلندمدت هستند و به طول عمر یک دولت کفاف نمی دهد اما برنامه های کوتاه مدت و میان مدت را میتوان انجام داد.
زارعی با اشاره به اینکه خوشبختانه ما در این بخش ها به نقطه ی بی بازگشت نرسیدیم اظهار داشت: ما شرایطمان در این چند سال ضد توسعه بوده است و معیار آن هم عدد و ارقام است. اما در آینده اگر شرایط محقق شود باید برنامه و ساختار تعریف کرد. موانع را برپایه تجاربی که در این چند سال داشتیم مرتفع نماییم و عندالزوم قوانین جدید و اصلاحی بخواهیم. راهکار و نیرویش موجود است و فقط یک سیاستگذاری و اراده ی بالادست می خواهد که ما را از این شرایط خارج کند.
نفت مجانی دود شد
در ادامه ی این نشست، محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی ضمن اشاره به این که کشور ما دارای منابع عظیم نفت و گاز است اظهار داشت: بیشتر از ۹۸ونیم درصد از انرژی کشور وابسته به انرژی های فسیلی است و سهم گاز در این سبد ۷۲ درصد است، سهم نفت خام و فرآورده های وابسته به آن ۲۷ درصد و سهم سایر انرژی ها ۵۰ درصد است. این نشان داده است که وابستگی ما به انرژی های فسیلی بسیار زیاد است. کشور ما مزیت نسبی نفت و گاز دارد و طی این سال ها از این مزیت بهره برده برای بسط رفاه، گذران زندگی و سرمایه گذاری در سایر بخش ها.
او ضمن اشاره به این که ما با چالشه ایی در قسمت انرژی مواجه هستیم اظهار نمود: بحث رشد بیرویه ی مصرف و افزایش شاخص شدت انرژی وجود دارد که از برنامهی چهارم به بعد، مورد توجه سیاستگذران قرار گرفته است که ما این شاخص را هرساله بالا و بالاتر می بینیم. با عنایت به این که در سالهای تحریم جیبیپی کشورمان کاهش پیدا کرد اما متأسفانه نمودار انرژی همچنان رو به بالا بود و این یک زنگ خطر برای ماست که ضرورت بهینه سازی و کنترل مصرف در بخشهای مختلف را به ما گوشزد می کند.
مهرجو افزود: متأسفانه چالش دیگری که وجود دارد بحث تأمین انواع حامل های انرژی است؛ ما نزدیک به ۲۲ میلیون خودروی سواری و ۶ میلیون موتورسیکلت داریم و این چالش بزرگی است که در فصل زمستان باید فرهنگ سازی نماییم و مشوق هایی را در اختیار مردم قرار دهیم که گاز کمتری مصرف کنند تا بتوانیم به صنایع بزرگ و نیروگاه ها گاز بیشتری بدهیم.
وی اضافه کرد: چالش دیگر بحث ساختار مسلط دولتی در قسمت تولید و عرضه ی انرژی کشور است و آن هم به این علت است که دولت ما بسیار بزرگ و تصدی گری شده است. ما می توانیم در قسمت های مختلف انرژی، بخصوص انرژی های تجدیدپذیر، با ارائهی مشوق ها، بخش خصوصی را وارد نماییم.
مقدمه توسعه در صنعت نفت برنامه ریزی است
این کارشناس ضمن اشاره به این که چالش دیگر بحت عدم درک و دریافت روند جریان های انرژی در جهان است اظهار نمود: ما باید در این راه قرار بگیریم و ببینیم که دنیا به کدام سمت می رود و ما در چه جهتی حرکت می نماییم. نکته ی خوبی که آقای زارعی اشاره کردند عدم تمرکز در بازار انرژی کشور است؛ ما بین سازمان ها عدم هماهنگی داریم و بیشتر از تولید، مصرف می نماییم. ما در ابتدا نیاز داریم یک رصدگری، هماهنگی و تنظیم گری در بازار انرژی کشور داشته باشیم و از آن مهم تر نیازمند یک سیاستگذاری هماهنگ و بهینه سازی هستیم چون که ادامه ی وضعیت موجود با این شکل و سیاق، تقریبا ناممکن است.
مهرجو با اشاره به اینکه ضروری است منابع هیدروکربوری را توصیف و وضعیت مطلوب را تبیین نماییم اظهار داشت: من سه سال افتخار داشتم که عضو کارگروهی برای بحث تدوین طرح جامع انرژی باشم که در سه سطح به دنبال این تبیین است. ما در ابتدا باید جایگاه منابع هیدروکربوری را در سبد انرژی و ساختار عمومی کشور، به خوبی تبیین نماییم و همینطور بحث پایداری جریان انرژی برای ما مهم می باشد و سطح بعدی جایگاه و تبعات انرژی در نظام اقتصادی کشور است، منظور اثرات متقابل اقتصاد و انرژی است و همینطور جایگاه کشور در جغرافیای انرژی و فرصت های بالقوه ی منطقه ای که داریم را باید مورد بررسی قرار دهیم.
این کارشناس انرژی اظهار نمود: اگر بتوانیم در این سه سطح، هم جایگاه فعلی را و هم آیندهی مطلوب مان را خوب تبیین نماییم، آنگاه برنامه ریزی و سیاستگذاری خوبی نیاز داریم که از وضع موجود به سمت آینده ی مطلوب حرکت نماییم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب